سوره نساء -4

سوره ی نساء از سوره هایی است که در آن بیشتر به مسائل اجتماعی دین پرداخته شده است. مسائلی مربوط منافقان آن زمان پیامبر، حکم نماز در طول سفر و نماز خوف ( نمازی که در زمان خطر وجود حمله ی دشمن یا جنگ خوانده می شود) ، حکم قصاص، ازدواج ، اختلاف و ناسازگاری در ازدواج و ..... اینها مسائلی است که کمابیش با احکام آنها آشنا هستیم. به همین دلیل تصمیم گرفتم به جای عنوان کردن ریز به ریز آن ها و روند پیش روی سوره ، به آیه هایی اشاره کنم که شاید کمتر به آنها توجه کرده ایم !

يا أيها الذين آمنوا إذا ضربتم في سبيل الله فتَبَيَّنوا ولا تقولوا لمن ألقى إليكم السلامَ لَستَ مؤمناً تَبتَغون عَرَض الحَياةِ الدُنيا فعِندَ اللهِ مغانمُ كثيرةٌ كذلكَ كُنتُم من قَبلُ فَمَنَّ اللهُ عليكُم فتَبَيَّنوا إن اللهَ كانَ بما تعمَلون خبيراً

ای کسانی که ایمان آورده اید هنگامی که در راه خدا گام بر می دارید، پس خوب وارسی کنید و کسی را که به شما اظهار اسلام می کند نگویید تو مومن نیستی، که بخواهید بهره ی ناپایدار زندگی دنیا را به دست آرید چرا که غنیمت های بسیار نزد خداست. پیش تر خودتان نیز همین گونه بودید و خدا بر شما (با نعمت اسلام) منت نهاد. پس نیک وارسی کنید که مسلما خدا به آن چه انجام می دهید آگاه است.

خداوند در این آیه دستور داده است کسانی که اظهار اسلام می کنند به آنها نگویید مسلمان نیستید. هر اقدامی که می کنید، هر نسبتی که می دهید باید تحقیق شده باشد! خداوند خاطر نشان می کند که شما نیز در آغاز اسلام همین وضع را داشتید، یعنی اظهار اسلام می کردید و پیامبر آن را می پذیرفت . خدا بر شما منت گذاشت و اسلام شما را پذیرفت و شما را به نعمت اسلام آراسته کرد. این آیه به ما می گوید که ایمان و اسلام ما نباید موجب غرور ما بشود به طوری که کسان دیگر را پایین تر از خود بدانیم و آنها را از خود برانیم ! خدا خود به دل بندگان خود آگاه است .. اگر کسی اظهار ایمان میکند، آن را بپذیریم !

إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الأرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا

آنان كه فرشتگان جانشان را در حاليكه ظالم به خود بوده اند مي گيرند از آنها پرسند كه در چه كار بوديد ؟ پاسخ دهند كه ما در روي زمين مردمي ضعيف و ناتوان بوديم فرشتگان گويند : آيا زمين خدا پهناور نبود كه در آن هجرت كنيد ؟ و ماواي ايشان جهنم است و آن بد جايگاه بازگشتي است .

گفته اند عده ای اسلام آوردند و در مکه ماندند و از ترس جان و مال خود در جنگ بدر با مسلمانان جنگیدند و کشته شدند. برخی هم گفته اند که آنها از منافقین مکه بودند. پیامبر پس از هجرت خود به مدینه به همه ی مسلمانان دستور داد که به مدینه هجرت کنند اما عده ای سرپیچی کردند. در این آیه نحوه ی جان دادن اینانی که از ترس جان خود در مکه ماندند و به همکاری مشرکان کشانده شدند توصیف می شود. وقتی آنان سوال می شود که چرا در صفوف کفار بودید، می گویند ما در شهر خود تحت فشار بودیم و توانایی اجرای احکام خدا را نداشتیم. جواب می شنوند : مگر زمین خدا وسیع نبود نبود که در آن هجرت کنید؟

امیرالمومنین می فرمایند : "قانون هجرت به همان قوت خود باقی است." یعنی وجوب آن بر کسی که نمی تواند در شهری که هست به احکام خدا عمل کند یک تکلیف است.